Blog 5 - Natuurgebied De Zanding
Natuurgebied De Zanding – een verborgen parel in het Veluwse Otterlo
Wie denkt aan wandelen op de Veluwe, noemt vaak bekende plekken als de Ginkelse Heide, Planken Wambuis of De Roekel. Stuk voor stuk prachtige gebieden, maar een gebied dat minstens zo bijzonder is – en een stuk rustiger, is De Zanding.
Op nog geen tien minuten fietsen – of twintig minuten wandelen – van Het Lorkenbos ontvouwt zich een landschap van stuifzand, heidevelden en dennenbos. De Zanding is een vergeten parel, geliefd bij kenners en verrassend onbekend bij het ‘grote publiek’. Dat komt deels doordat het geen officiële ingang is van Nationaal Park De Hoge Veluwe, zoals Schaarsbergen, Hoenderloo of Otterlo zelf dat wel zijn. Daardoor trekt het minder dagjesmensen.
Ook online duikt De Zanding zelden op in lijstjes met de mooiste wandelgebieden van de Veluwe, ondanks de grote ecologische waarde van dit gebied. De Otterloop en de houtsnijwerken zijn lokaal wel bekend, maar weinig mensen van buiten Otterlo kennen het gebied bij naam. Bij een Google-zoekopdracht krijg je meestal het gelijknamige vakantiepark als resultaat – niet het omliggende natuurgebied. Juist daardoor is het hier nog relatief rustig en verrassend ongerept. Ik ging zelf eens op onderzoek uit en was bijzonder aangenaam verrast.
Wandelend over heide en stuifzand
Vanaf de Wever Lodge, een prachtig kleinschalig hotel & restaurant (met een fantastisch mooi terras waar je heerlijk kunt neerstrijken) aan de rand van De Zanding, start een afwisselende wandeling: het Otterloop-pad. Deze rondwandeling van 4,9 kilometer is uitgezet door vrijwilligers van Natuurwerkgroep De Zanding en biedt in relatief korte tijd een prachtig beeld van de Veluwse natuur.
De eerste kilometers voeren je door open heide en zandverstuivingen. Hier slingert het pad zich tussen graspollen en solitaire dennen door een bijna mediterraan aandoend landschap. In de verte ligt de rand van Nationaal Park De Hoge Veluwe.
Onderweg passeer je kunstige houtsnijwerken van wilde dieren, onderdeel van de route 'De Grote 5 van Otterlo'. De valk, die vanaf een houten sokkel uitkijkt over de zandvlakte, is een opvallend herkenningspunt. Bezoekers waarderen deze wandelroute niet alleen om het mooie, afwisselende landschap, maar zeker ook om zijn toegankelijkheid. Het is geschikt voor wie goed ter been is, maar ook prima te doen met oudere wandelaars. De route bevat enkele lichte hoogteverschillen, vooral wanneer je het dennenbos op de stuwwal inloopt, waar het pad smaller wordt en afwisselend stijgt en daalt. Daar, met de zandvlakte aan de rechter- en het bos aan de linkerzijde, voel je hoe de elementen het landschap hebben geboetseerd.
Een gebied vol bijzonder leven
De Zanding is niet alleen mooi – het is ook ecologisch bijzonder waardevol. De combinatie van heide, zandvlakten en bos zorgt voor een rijke biodiversiteit. Dit is een plek waar je diverse zeldzame planten en dieren tegenkomt. Wie vroeg opstaat en niet teveel geluid maakt, heeft kans om dieren te zien die je elders veel minder vaak tegenkomt. Denk aan de zandhagedis, die zich opwarmt op een zonnige zandvlakte, of de blauwvleugelsprinkhaan, een schaarse soort die alleen voorkomt in kale, zanderige gebieden. Ook de gladde slang – schuw en volkomen ongevaarlijk – houdt zich hier schuil onder bladeren en takken.
Bijzonder is ook de aanwezigheid van de nachtzwaluw, een vogel die met name in de schemering actief is en zich vooral in de avonduren met een zachte, ratelende roep laat horen. Daarnaast leven in het gebied grotere zoogdieren als reeën, edelherten, wilde zwijnen en zelfs moeflons. Dit wilde schapenras met zijn imposante, gekrulde horens, is zeldzaam in Nederland maar op de Veluwe nog regelmatig te zien. Een wandeling in de vroege ochtend of avond vergroot je kans om deze en andere dieren tegen te komen.
De meeste soorten zijn het actiefst in de ochtend of bij schemering. Rustig bewegen, weinig geluid maken en een verrekijker meenemen verhogen de kans op een bijzondere ontmoeting. In het gebied staan bovendien enkele informatieborden met uitleg over de natuur en tips voor het observeren van wild.
Vrijwilligers in actie
Wat dit gebied extra bijzonder maakt, is de rol van de vrijwilligers. In samenwerking met de gemeente zorgen zij ervoor dat De Zanding een open heidegebied blijft. Zonder actief beheer zouden jonge boompjes en struiken de heide binnen enkele jaren overwoekeren. Door regelmatig handmatig opslag te verwijderen, blijft het landschap open en geschikt voor heidesoorten die van licht en warmte houden.
Dit werk werpt dan ook zeker zijn vruchten af. De afgelopen jaren is het oppervlak aan heide toegenomen, en daarmee ook het aantal diersoorten dat er leeft. Zo is het aantal broedparen van de nachtzwaluw gestegen en worden er steeds vaker zeldzame soorten gezien die alleen in goed ontwikkelde heidegebieden voorkomen. Deze successen maken duidelijk hoe kwetsbaar én waardevol deze natuur is – en hoeveel verschil lokale inzet kan maken.
Toekomst en bescherming van De Zanding
De Zanding is een prachtig maar ook kwetsbaar stukje natuur. Juist doordat hier zoveel zeldzame planten en dieren leven, kan elke verstoring grote gevolgen hebben. Veel soorten — zoals de zandhagedis, de gladde slang en de nachtzwaluw — zijn afhankelijk van open heide en rustige zandvlaktes. Als mensen buiten de paden struinen, honden loslopen of er veel lawaai is, trekken deze dieren zich terug of verdwijnen ze zelfs voorgoed. Ook kwetsbare heideplanten kunnen vertrapping slecht verdragen, waardoor het evenwicht in het gebied langzaam verdwijnt.
Daarom werken de IVN, de Gemeente en partners zoals Het Lorkenbos samen aan een beter natuurbeheer én aan het slim sturen van bezoekersstromen. Zo blijft De Zanding bewaard voor de toekomst, maar krijgen recreanten nog steeds mooie plekken om te ontdekken.
Een van de maatregelen is dat de populaire houtsnijwerken van de Otterlose Big Five in de toekomst verplaatst worden naar het Roekelse Bos — direct naast Het Lorkenbos. Dat is niet alleen superleuk voor bezoekers, maar ook een manier om de druk op De Zanding te verlagen. Wanneer dit precies gebeurt, is nog niet bekend, maar de voorbereidingen lopen.
Bezoekers die De Zanding blijven bezoeken, vragen we met klem: geniet volop, maar houd je aan de regels. Blijf altijd op de gemarkeerde paden, laat je hond aangelijnd, pluk geen planten, ga niet zelf op zoek naar wild, en gebruik het gebied niet voor actieve buitensporten zoals mountainbiken. Zo kunnen mens én natuur hier naast elkaar blijven bestaan.
Toegankelijkheid en startpunt De Wever Lodge
De Zanding is vrij toegankelijk voor wandelaars, maar minder geschikt voor rolstoelen of kinderwagens, en dat is voornamelijk vanwege het losse zand en de hoogteverschillen. Voor kinderen is het gebied een waar speelparadijs, met vrij toegankelijke stuifduinen waar naar hartenlust gerend en geklauterd kan worden. De route kruist op sommige plekken een mountainbikeroute, dus enige oplettendheid is geboden. Parkeren kan bij de Wever Lodge aan de Onderlangs 35 in Otterlo. De Wever Lodge is niet alleen een uitstekend startpunt voor je wandeling, maar ook een fijne plek om na afloop even neer te strijken voor een hapje en een drankje. De Wever Lodge kent een interessante geschiedenis en is onlosmakelijk verbonden met de historie en sfeer van het omliggende natuurgebied De Zanding.
De Wever Lodge door de jaren heen
In 1934 wordt de eerste steen gelegd van Pension de Wever, een statige villa op een heuvel met uitzicht over de heide. Jan Lieftink wil een plek creëren waar welgestelde gasten kunnen genieten van rust, natuur en goed eten. Bezoekers komen uit het hele land - vaak licht bepakt, want in die tijd werden koffers vaak per koets vooruitgestuurd.
In 1942 wordt naast het pension een cottage gebouwd: het atelier van Willy Auping, conservator en later waarnemend directeur van het Kröller-Müller Museum. Het atelier wordt uitgebreid met een tweede cottage en beide huisjes worden onderdeel van de gastenverblijven.
Door de jaren heen groeit het pension in populariteit. Gasten komen vooral voor de natuur van Het Nationaal Park De Hoge Veluwe, het Kröller-Müller Museum en het Jachthuis St. Hubertus. Ze doen mee aan wildtochten, bezoeken concerten in de muziektent van Otterlo en sluiten de dag af op het terras met een hapje en een drankje. Stukje bij beetje wordt het pension flink gemoderniseerd en uitgebreid.
In 1992 koopt Ruud Heinsius De Wever, dat omgedoopt wordt naar Carnegie Cottage en een Engelse sfeer krijgt. Het succes blijft niet uit: in 1998 wordt Carnegie Cottage uitgeroepen tot ‘Het leukste hotel van Nederland’. Na Ruuds overlijden zetten zijn dochter en haar gezin zijn nalatenschap voort.
In 2021 wordt de oorspronkelijke naam hersteld en worden cottage Auping (vernoemd naar Willy Auping) en cottage Geluk (vernoemd naar Frits Geluk) vernieuwd. In 2023 koopt de lodge 15 hectare bosgrond van Het Nationaal Park De Hoge Veluwe en de voormalige groepsaccommodatie De Heidewachter. In mei 2025 telt de Wever Lodge 30 kamers en 8 ruimtes. Het omliggende natuurbgebied wordt steeds meer onderdeel van de gastenervaring, waardoor de Wever Lodge blijft groeien als plek van rust en inspiratie.
De Zanding: een plek om steeds opnieuw naar terug te keren
De Zanding is zo'n plek die je eigenlijk het liefst voor jezelf houdt, omdat je hoopt dat het zo rustig en onaangetast blijft als het nu is. Toch verdient dit gebied een plek op de kaart – juist omdat het aantoont hoe bijzonder en kwetsbaar onze natuur is, en hoeveel er mogelijk is als mensen zich er met liefde en toewijding voor inzetten. Of je nu komt om te wandelen, vogels te spotten, met je kinderen te spelen of gewoon om even heerlijk tot jezelf te komen – De Zanding is een echte aanrader – een plek om steeds opnieuw naar terug te keren.
Tot slot
Wie bij ons op Het Lorkenbos verblijft, heeft geluk: vanaf hier wandel je in een klein half uurtje namelijk zó naar De Zanding en De Wever Lodge. Op de fiets doe je er ongeveer 5-8 minuten over. Honden zijn in het gebied welkom, mits ze zijn aangelijnd – uiteraard uit respect voor de rust en kwetsbaarheid van deze unieke natuur.